در این مطلب قصد داریم به تاثیر رنگها در یادگیری کودکان بپردازیم. با نزدیکتر شدن به فصل تابستان و پدید آمدن آسمان آبی تر و مجموعه ای از گل های رنگارنگ حتما تاثیر رنگهای روشن را در روحیه خودتان احساس کرده اید. ممکن است احساس خوشبختی و یا به هر شکلی احساسات مثبت تری داشته باشید. حالا تصورش را بکنید که تاثیر رنگها در یادگیری کودکان در محیط بازی و کلاس چه جذابیت هایی می تواند داشته باشد. اگر قصد تاسیس خانه بازی کودک را دارید یا حتی مایلید اتاق کودک خود را طراحی کنید باید کمی درباره تاثیر رنگ ها بر روحیه کودکان بدانید.

داستان از اینجا شروع می شود که در سنین پایین ما همزمان با شکل گیری حافظه مان ارتباط با رنگها را آغاز می کنیم؛ به عنوان نمونه یاد می گیریم که موزی که سبز است هنوز نرسیده، موز زرد رسیده ترین است و یک  موز قهوه ای در انتهای مسیر قابل استفاده بودن قرار دارد. با درک طیف های رنگی به مرور می توانیم تاثیرات و معنی آن را تشخیص دهیم. در حقیقت یک بخش حیاتی از یادگیری ما در دوران کودکی شکل می گیرد.                                          

شاید کمی عجیب باشد اما در مورد کودکان قضیه کمی پیچیده تر می شود؛ رنگ همانند فرم، فضا و نوع بازی در ایجاد کنجکاوی، بروز خلاقیت و سطح ادراک محیطی کودکان تاثیر می گذارد. همانطور که می دانید کودکان بیشتر اوقات خود را در کلاس های آموزشی  و محیط های بازی می گذرانند و این دقیقا جایی است که می توان از رنگ برای تاثیر و تقویت در یادگیری استفاده کرد. از آنجایی که مربیان و معلمان همیشه مشتاق هستند در راستای الهام بخشیدن به کودکان از راه های گوناگون برای افزایش تعامل آنها استفاده کنند می توانند از رنگ ها برای اثر بخشی در یادگیری بهره ببرند.

رنگ ها چه تاثیری دارد؟

اصل ماجرا این است که رنگها بر عملکرد ذهن ما تاثیر می گذارند؛ ما از رنگها برای شناخت الگوها، حافظه و دریافت اطلاعات جدید استفاده می کنیم. همچنین رنگها از لحاظ بصری می توانند برای مکان یابی، درک و مقایسه و یادآوری سریع اطلاعات به ما کمک کنند. به طور ویژه رنگ بر روحیه، رفتار و عملکرد آموزشی کودکان تاثیر می گذارد. برای درک بهتر نمونه هایی از رنگها و آنچه به کودک القا می کنند در زمینه تاثیر رنگها در یادگیری کودکان آورده شده است.

رنگ قرمز: قدرتمند و جلب توجه کننده که باعث ایجاد هوشیاری و هیجان می شود. این رنگ خلاقیت را تقویت می کند و موجب افزایش اشتها می شود.

رنگ آبی: رنگ آرامش و وفاداری و امنیت که احساس راحتی ایجاد می کند

رنگ زرد: رنگ خلاقیت، صداقت و خوش بینی که احساسات مثبتی را ایجاد کرده و موجب بهبود توجه می شود.

رنگ نارنجی: یک رنگ پر انرژی و مشابه قرمز که هوشیاری را افزایش می دهد. نارنجی رنگ اشتیاق و گرما و حرارت است که باعث ایجاد هیجان می شود و فرد را به ایجاد ارتباط تشویق می کند.

رنگ صورتی: مرتبط با احساس عشق، گرما، تخیل،پرورش یافتن و آرامش است.

تاثیر رنگها روی کودکان

رنگها با انرژی که در قالب نور تولید می کنند بر عملکردهای بدن، ذهن و احساسات کودک تاثیر می گذارند. مطالعاتی که در این خصوص انجام شده به وضوح فواید رنگها را روی مغز، خلاقیت، بهره وری و یادگیری اثبات کرده است و نشان می دهد این عناصر در ارتباط نزدیک با هم هستند. تاثیر رنگ روی کودکان می تواند متفاوت باشد و به صورت ایجاد هیجان، به آرامش رسیدن، الهام بخش بودن، یا حتی افزایش اضطراب و تنش، برقراری صلح و.. بروز یابد.

چنین تاثیراتی را به وضوح می توان در کودکان مشاهده کرد. کودکان نسبت به برگسالان حساسیت و واکنش بیشتری به رنگ نشان می دهند. حقیقت این است که انتخاب رنگهای مناسب در محیط پیرامون کودکان در روند رشد و یادگیری آنها بسیار موثر است. لازم است بدانید که مثلا کاربرد رنگ قرمز در کفپوش اتاق کودک باعث تشویش و نگرانی او و پوشاندن لباس قرمز و دادن کوله پشتی قرمز به آنها موجب ناآرامی و متشنج شدن خلقیات آنها می شود. این امر بخصوص زمانی که در انتخاب رنگ برای کودکان بیش فعال تصمیم می گیرید اهمیت بیشتری پیدا می کند.

شاید برایتان غیر قابل باور باشد اما رنگها می توانند بر موفقیت آموزشی کودکان هم تاثیر مثبت یا منفی بگذارند. اتاق کودک باید با رنگها، عناصر و اشیای جذاب و سرگرم کننده و وسایل کمک آموزشی چیدمان شود تا به رشد مغز و افزایش یادگیری اش کمک کند.

کاربرد رنگها برای جلب توجه مستقیم

رنگها در افزایش پاسخ مثبت نسبت به یادگیری اهمیت بالایی در حافظه و حس بصری کودک دارد. بنابراین کاربرد رنگها برای تاکید بر ویژگی خاص یا ترغیب برای انجام کار مشخصی استفاده می شود و می تواند سطح توجه یادگیرندگان را افزایش دهد. همچنین می تواند به کاهش خستگی و افزایش دامنه توجه  کمک کند.

بهره گیری استراتژیک از رنگها

احتمالا شما هم تایید می کنید که رنگ می تواند تا 40 درصد وضوح متن را افزایش دهد. بنابراین این مسئله خیلی مهم است که از رنگها به طور موثری برای بهبود یادگیری کمک بگیریم. مثلا وقتی می خواهیم فضای مهدکودکی را طراحی کنیم از رنگهای قوی، روشن و پر رنگ با زمینه خنثی و به میزان محدود استفاده کنیم تا از جلب توجه به جهات مختلف و پراکنش ذهن جلوگیری شود چرا که در غیر این حالت خطر نادیده گرفته شدن پیام اصلی وجود دارد.

رنگ می تواند اطلاع رسانی کند و با بهبود خوانایی به کودکان در درک بهتر مفهوم متنی که می خوانند کمک کند.کاربرد زمینه های روشن تر که به سطح خوانایی بیشتر کمک می کند تاثیر رنگها در یادگیری کودکان را افزایش می دهد.

در این خصوص باید در نظر بگیرید که کاربرد چه رنگهایی در کلاس پاسخ بهتری می دهد. به عنوان نمونه باید در یک محیط شلوغ ، محل آرامی برای کودکان در نظر بگیرید و با به بکارگیری طیف های لطیفی همچون رنگ آبی و سقف پرستاره و یا دری که تنها کودکان می توانند به آن دسترسی داشته باشند در فضایی شلوغ مثل مهدکودک ،محیطی ساکت و آرام برای بازی فراهم کنید. رنگ آبی حس امنیت و آرامش و راحتی را تقویت می کند و کودکان در این فضا راحت تر می توانند یاد بگیریند که چطور احساسات خود را مدیریت کنند و با احساسات خود کنار بیایند.

البته رنگ با توجه به روحیه و رفتار کودکان می تواند تاثیرات متفاوتی داشته باشد. با توجه به اینکه انتخاب رنگ محیط پیرامون بر رفتار کودکان تاثیر می گذارد بنابراین ایجاد یک محیط گرم با رنگهایی که باعث تحریک بیش از حد آنها نشود اهمیت زیادی پیدا می کند. ثابت شده است که رنگ بر روحیه و احساسات کودکان در یک محیط یادگیری تاثیر می گذارد؛ بنابراین ضرورت دارد که در هنگام انتخاب طرح و رنگ زمینه اتاق در نظر بگیرید که این اتاق برای کلاس علمی، انگلیسی، ریاضیات یا حتی فضاهای آموزش مشاغل طراحی می شود و به گونه ای باشد که که تاثیر رنگها در یادگیری کودکان را بیشتر کند.

واضح تر بگوییم رنگ یک مولفه مهم در طراحی فضاهای آموزشی کودکان است. کودکان در فضاهایی که ابزار و وسایل و موقعیت های یادگیری جذاب برای آنها فراهم می شود، تمام پتانسیل ها و آموخته های خود را به نمایش می گذارند. در فضاهایی مانند مهد کودک از انواع تاب سرسره کودک با رنگ های شاد و متنوع استفاده می شود. با مطالعات تحقیقاتی نشان می دهد عوامل محیطی نقش مهمی در سطح موفقیت و بهره وری، کاهش خطاها و بروز رفتارهای مثبت دارند.

رنگها اشتیاق یادگیری را بر می انگیزند

برخی مطالعات علمی هم اثبات کرده است که رنگها نه تنها لایه بیرونی مغز بلکه کل سیستم عصبی مرکزی را تحت تاثیر قرار می دهد. قضیه از اینجا جذابتر می شود که بر طبق EEG در سیستم های اندازه گیری نبض خانم ها و آقایان واکنش های متفاوتی به رنگها نشان داده شد. جالب است بدانید نبض کودکان بیش فعال در اتاقی که با رنگ آبی یا صورتی رنگ شده آرام تر است.

از برآیند هر آنچه گفته شد می توانیم متوجه شویم که رنگها از آنجایی که بر روحیه، احساس و اعمال کودکان تاثیر می گذارند در بیان احساسات و افکارشان نمود پیدا می کند. کودکان باید در فضاهایی آموزش ببینند که خلاقیت و تخیل آنها را تقویت کند. بخصوص در سنین 5 تا 6 سالگی که هنوز به بلوغ فکری نرسیده اند و خواندن و نوشتن بلد نیستند برای برقراری ارتباط با محیط و افراد، بیشتر به عناصر بصری اعتماد می کنند.

اینجاست که رنگها برای آنها یک ابزار ارتباطی موثر است که از آن برای بیان ناگفته های درونی شان استفاده می کنند. در ضمن نتایج تحقیقات نشان می دهد رنگها اهمیت بسزایی در رشد مهارت های شناختی و حرکتی کودکان دارند.

با توجه به تاثیر رنگها در یادگیری کودکان و اهمیت خاص آن، امروزه علم معماری همگام با رهبردهای روانشناسی رنگ و بازی قرار می گیرد تا فضای آموزشی جذابی با رنگهای مناسب در راستای افزایش انگیزش و خلاقیت کودکان به وجود آورد.